baz eksizyon onarımı ne demek?
Baz Eksizyon Onarımı (BER)
Baz eksizyon onarımı (BER), DNA'daki hasarlı veya modifiye olmuş tek bazları temizleyen önemli bir DNA onarım yoludur. Bu hasarlar, oksidasyon, alkilasyon, deaminasyon veya spontan baz kaybı gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir. BER, genomik stabiliteyi korumak ve mutasyonları önlemek için kritik öneme sahiptir.
BER Süreci
BER yolu genel olarak şu adımları içerir:
- Hasarlı Bazın Tanınması: DNA glikosilazları adı verilen enzimler, hasarlı veya modifiye olmuş bazları tanır ve DNA'dan uzaklaştırır. Farklı DNA glikosilazları, farklı türdeki hasarlı bazlara özgüdür. Örneğin, uracil-DNA glikosilaz urasil'i DNA'dan uzaklaştırır.
- Apurinik/Apirimidinik (AP) Bölge Oluşumu: Glikosilaz tarafından hasarlı bazın uzaklaştırılması, DNA omurgasında bir AP bölgesi (abazik bölge) oluşturur.
- AP Endonükleaz Aktivitesi: AP endonükleaz enzimi, AP bölgesinin 5' ucunda DNA omurgasını keser. Önemli bir örnek AP endonükleaz'dır.
- DNA Polimeraz ve DNA Ligaz Aktivitesi: DNA polimeraz, boşluğu doğru nükleotid ile doldurur. Ardından DNA ligaz, yeni eklenen nükleotidi DNA omurgasına bağlayarak onarım işlemini tamamlar.
BER'in Önemi
- Genomik Stabilite: BER, mutasyonları önleyerek genomik stabiliteyi korur.
- Hücre Sağlığı: BER, hücrelerin sağlıklı kalmasına ve düzgün çalışmasına yardımcı olur.
- Hastalık Önleme: BER'deki hatalar, kanser ve nörodejeneratif hastalıklar gibi çeşitli hastalıkların gelişimine katkıda bulunabilir.